Beperking van de werkloosheidsuitkeringen tot 2 jaar: voor ten minste 10.200 mensen in het Brussels Gewest dreigt een volledig inkomensverlies

Het Observatorium voor Gezondheid en Welzijn van Brussel-Hoofdstad (de studiedienst van Vivalis) heeft een inschatting gemaakt van het mogelijke sociaaleconomische traject van de groep die dreigt uitgesloten te raken en de impact ervan op de Brusselse OCMW’s. Twee scenario's werden bestudeerd: het ene waarbij alle werklozen met een uitkering van meer dan twee jaar worden getroffen (36.000 uitgeslotenen) en het andere waarbij enkel de jongeren onder 55 jaar worden getroffen (24.700 uitgeslotenen). Het akkoord bepaalt dat 55-plussers met een loopbaan van 30 jaar zouden worden vrijgesteld. In de praktijk zullen echter maar weinig van hen aan deze voorwaarde voldoen. De onderstaande cijfers hebben betrekking op jongeren onder de 55 jaar (minimumscenario). 

10.200 zonder inkomen en 8.000 bij het OCMW na uitsluiting 

Volgens de schattingen zouden, indien de maatregel vandaag in het Brussels Gewest werd ingevoerd, 24.700 werklozen jonger dan 55 jaar die langer dan twee jaar werkloos zijn hun recht op een werkloosheidsuitkering verliezen. Voor België wordt het totaal op 84.700 geschat. Van de 24.700 Brusselaars die worden uitgesloten, zouden in de zes maanden na uitsluiting: 

• 10.200 (42 %) zonder eigen inkomen vallen (geen arbeidsinkomen en geen sociale zekerheid of sociale bijstand); 

• 8.000 (32 %) een leefloon van het OCMW ontvangen; 

• 5.200 (21 %) werk vinden; 

• 1.300 (5 %) in de ziekte- en invaliditeitsverzekering terechtkomen. 

Het lage percentage werklozen dat terugkeert op de arbeidsmarkt houdt verband met het bijzonder kwetsbare profiel van de werklozen, wat hen benadeelt op de arbeidsmarkt. In het Brussels Gewest heeft de helft van hen een laag opleidingsniveau en is eveneens de helft al meer dan 5 jaar werkloos. Bijna de helft is ouder dan 45 jaar.  

Brussel, de zwaarst getroffen regio van België 

Uit de resultaten blijkt dat de situatie in het Brussels Gewest bijzonder ongunstig is: van alle potentieel uitgesloten werklozen in België zou een derde van diegenen die een leefloon ontvangen en een derde van zij die zonder eigen inkomen vallen in de hoofdstad wonen. Dit terwijl de Brusselse bevolking slechts een tiende van de totale bevolking van het land uitmaakt. Er is een verhoogd risico op toenemende armoede onder een al kwetsbare bevolkingsgroep in een gewest waar de armoede al aanzienlijk is.  

Budgettaire gevolgen voor de Brusselse OCMW's 

Bovendien zouden in dit scenario, bij ongewijzigde financiering van de OCMW’s, de extra kosten voor de OCMW’s en gemeenten in het Brussels Gewest oplopen tot ongeveer: 

• 43 miljoen euro voor extra leeflonen; 

• 23 miljoen euro voor aanvullende maatschappelijke hulp; 

• 13 miljoen euro voor extra personeel (+240 VTE). 

Dit brengt de totale bijkomende kosten op ongeveer 80 miljoen euro. In een dergelijk scenario zou de verschuiving van de lasten, die op de financiën van het Brussels Gewest en de gemeenten met de grootste moeilijkheden zou wegen, moeilijk vol te houden kunnen zijn.  

Methodologie 

België heeft al eens een golf van werkloosheidsuitsluitingen meegemaakt in 2015, toen de maatregel werd ingevoerd die de inschakelingsuitkeringen van de RVA beperkte tot drie jaar. In het Brussels Gewest werden dat jaar ongeveer 4.745 mensen uitgesloten. Nu zou het aantal mensen dat hun uitkering verliest vijf keer hoger liggen. Het traject van de mensen die destijds werden uitgesloten werd geanalyseerd door de RVA. Op basis van die analyse en rekening houdend met de huidige kenmerken van de groep langdurig werklozen, heeft het Observatorium zijn inschattingen gemaakt.