Brusselse jongeren doen steeds vaker een beroep op het OCMW
In Brussel hebben veel leden van de actieve bevolking geen inkomen uit arbeid en moeten ze rondkomen met een vervangingsinkomen of bijstandsuitkering. Vooral jongvolwassenen doen steeds vaker een beroep op sociale bijstand van een OCMW als laatste redmiddel. Ook het aantal studenten dat hulp krijgt van het OCMW neemt toe. Dat blijkt uit de Welzijnsbarometer 2023 die het Observatorium voor Gezondheid en Welzijn van Vivalis dit jaar heeft gepubliceerd.
Ongeveer een vijfde van de actieve bevolking (18-64 jaar) in Brussel leeft van een bijstandsuitkering of een vervangingsinkomen. Hoewel dat aandeel de afgelopen jaren relatief stabiel is gebleven, zijn er opmerkelijke veranderingen in de aard van de ontvangen uitkeringen. Hoewel het aantal en percentage mensen dat een werkloosheids- of inschakelingsuitkering ontvangt is gedaald, is het aantal en percentage mensen dat een ander type uitkering ontvangt gestegen.
Percentage van de bevolking tussen 18 en 64 jaar dat een werkloosheids- of inschakelingsuitkering, invaliditeitsuitkering, leefloon, inkomensvervangende tegemoetkoming (IVT) of integratietegemoetkoming ontvangt, Brussels Gewest, 2013-2023.
Bronnen: POD Maatschappelijke Integratie, view.brussels, RIZIV, FOD Sociale Zekerheid; Statbel, berekeningen Observatorium voor Gezondheid en Welzijn van Brussel.
Werkloze jongvolwassenen ontvangen voornamelijk een leefloon en werkloosheids- of inschakelingsuitkering. Wat bijzonder opvalt, is het dalend aantal jongvolwassenen dat een werkloosheids- of inschakelingsuitkering ontvangt (-75% tussen 2013 en 2023) in combinatie met het toenemend aantal jongvolwassenen dat een leefloon ontvangt (+85% over die periode). Voor 2011 waren er meer jongeren die een inschakelingsuitkering van de RVA ontvingen dan jongeren met een leefloon van het OCMW. Bovendien zijn er onder het gestegen aantal jongvolwassenen dat aanklopt bij het OCMW opvallend veel studenten (zij maken ongeveer de helft uit van de begunstigden van een leefloon bij de 18- tot 24-jarigen). Vooral tijdens de COVID-19-crisis, en meer bepaald tussen januari 2020 en januari 2021, is het aantal jongeren dat een leefloon ontvangt aanzienlijk toegenomen (+15% in een jaar). Die stijging betrof bijna uitsluitend niet-studenten.
Percentage begunstigden van een leefloon en van een werkloosheids- of inschakelingsuitkering in de bevolking van 18 tot 24 jaar, Brussels Gewest, januari 2013-2023.
Bronnen: POD Maatschappelijke Integratie, view.brussels, Statbel, berekeningen Observatorium voor Gezondheid en Welzijn van Brussel.
Daarnaast is er een zeer duidelijke daling van het gemiddelde jaarlijkse aantal werklozen met een uitkering van de RVA, vooral onder jongeren. Die daling kan gedeeltelijk worden verklaard door een zekere toename van het aantal werkenden of studenten. Ze is echter ook het gevolg van wijzigingen in de regelgeving rond de toegangsvoorwaarden tot werkloosheids- en vooral inschakelingsuitkeringen in de afgelopen jaren (beperking tot drie jaar sinds 2015, langere beroepsinschakelingstijd, invoering van leeftijds- en diplomavoorwaarden). Dat kan ertoe leiden dat het aantal begunstigden van een werkloosheids- of inschakelingsuitkering daalt en het aantal personen dat een leefloon ontvangt stijgt. Het kan er echter ook voor zorgen dat meer mensen geen eigen inkomen meer hebben en dus niet meer in de statistieken verschijnen.
In het algemeen tonen die cijfers de kwetsbaarheid aan van jongeren in Brussel, zowel studenten als jongeren die niet meer studeren en werkloos zijn.